Wp/grc/Πλοῦτος
Τοῦτο τὸ λῆμμα γέγραπται τῇ Ἀττικῇ διαλέκτῳ.
Τοῦτο τὸ λῆμμα ἀνατεθεώρηται.Ὁ Πλοῦτος κωμῳδία ἐστὶν Ἀριστοφάνους, πρῶτον δὲ ἐδιδάχθη περὶ τὸ 388 π.Χ. Ἔστιν ὡς ὕστατον τῶν σωζομένων ἔργων, Ἀριστοφάνους ἔτι ζῶντος, καὶ τὰς Ἀθήνας μετὰ τὸν Πελοποννησιακὸν πόλεμον παριστάνει, ἀσθενεῖς τῇ οἰκονομίᾳ καὶ τῇ κοινωνίᾳ τεταραγμένας, ὅμως ἀνακαινίσεως καὶ δικαιοσύνης ἐπιποθούσας.
Ἱστορικὸν Καὶ Θεματικὸν Πλαίσιον
[edit | edit source]Μετὰ τὴν ἥτταν τῆς πόλεως καὶ ἐν καιρῷ ἀβεβαιότητος οἰκονομικῆς, ὁ Πλοῦτος τὸ πολιτικὸν σκῶμμα τῆς Παλαιᾶς Κωμῳδίας μεταβάλλει εἰς λόγον μᾶλλον ἀλληγορικόν. Ἐξετάζει τὴν ἀκρίτως νέμησιν τοῦ πλούτου, τὴν ἠθικὴν αὐτοῦ φύσιν, καὶ τὸν μεταβαλλόμενον χαρακτῆρα τῆς θείας καὶ ἀνθρωπίνης δυνάμεως.
Ὑπόθεσις
[edit | edit source]Χρεμύλος, ἀνὴρ Ἀθηναῖος ἀπλοῦς καὶ δίκαιος, πρὸς τὸ μαντεῖον τοῦ Ἀπόλλωνος πορεύεται, ἐρωτῶν πῶς τῷ παιδὶ τὸ μέλλον ἀσφαλίσει ἄνευ ἀδικίας. Ἐκεῖ κελεύεται τὸν πρῶτον ἀπαντήσαντα ἄνθρωπον οἴκαδε ἄγειν· τοῦτο δὲ γίγνεται Πλοῦτος, ὁ τῶν χρημάτων θεός, τυφλὸς καὶ πένης. Ὁ Χρεμύλος βουλεύεται τὴν ὄψιν αὐτοῦ ἀποδοῦναι, ἵνα μόνον τοὺς ἀξίους πλουτίζῃ.
Στροφὴ Καὶ Ἴασις
[edit | edit source]Πρὶν τὸν Πλοῦτον ἰαθῆναι ἐν τῷ ἱερῷ τοῦ Ἀσκληπιοῦ, ἡ Πενία, θεὰ τῆς πτωχείας, παραγίνεται, καὶ τὰ τῆς ἀπορίας ὠφελήματα ἀποδείκνυσιν, φάσκουσα ὅτι ἄνευ αὐτῆς οὔτ᾽ ἂν τέχνη οὔτ᾽ ἀρετὴ μένοι. Ὁ Χρεμύλος ἀπειθεῖ· ὁ δὲ Πλοῦτος θεραπεύεται καὶ ἀναβλέπει, καὶ τοῖς δικαίοις δίδωσι τὸν πλοῦτον, ἀφαιρῶν τῶν ἀναξίων.
Κοινωνικὴ Ἀνατροπή
[edit | edit source]Ὁ πλοῦτος νῦν ἐπὶ τοὺς ἀξίους ἰὼν, τὴν πόλιν ἀναστατοῖ. Οἱ μὲν πρὸ τοῦ πλούσιοι δυσχεραίνουσιν, οἱ δὲ πτωχοὶ χαίρουσιν· καὶ οἱ συκοφάνται καὶ οἱ τὰ δημόσια κλέπτοντες ἢ ὀργὴν ἢ ἡδονὴν ἐπιδεικνύουσιν. Καὶ οἱ θεοὶ ἀμελοῦνται· ὁ Ἑρμῆς λιμώττων ἔρχεται, ἑαυτὸν δὲ προσφέρει δουλεύειν· καὶ ἱερεὺς τοῦ Διὸς τὴν ἔλλειψιν θυσιῶν θρηνεῖ. Ὁ Χρεμύλος εἰσηγεῖται τὸν Πλοῦτον ὑπὲρ τὸν Δία τιμᾶν.
Σχῆμα Καὶ Σημασία
[edit | edit source]Ὁ Πλοῦτος διαφέρει τῶν προτέρων κωμῳδιῶν, τῷ χορῷ ὀλίγῳ χρώμενος, ἄνευ παραβάσεως ἢ λοιδορίας πολιτικῆς. Ἡ ἀλληγορία καὶ ἡ ἠθικὴ διαλεκτικὴ κρατοῦσιν, ὁ δὲ τόνος ἥμερος καὶ σωφρονέστερος, προαγγέλλων τὴν Μέσην Κωμῳδίαν.
Ἑρμηνεία Καὶ Κληρονομία
[edit | edit source]Διὰ τῆς τυφλώσεως καὶ ἀναβλέψεως τοῦ Πλούτου, ὁ ποιητὴς ἐλέγχει τὸ τυχὸν καὶ ἀνόμως νεμόμενον χρήμα. Ἡ Πενία ὑπομιμνῄσκει ὅτι ἡ στέρησις καὶ ἡ μετριότης ἀναγκαῖαι τῇ πόλει· τέλος δ᾽ ὁ πλοῦτος καὶ θεῶν ἡγεμονεύει, καὶ οἱ παλαιοὶ θεοὶ ἀδυνατοῦσιν, δηλοῖ ὅτι τὸ χρήμα ἐπικρατεῖ τῆς τιμῆς καὶ τῆς ἀρχῆς.