Wp/goh/Diutiskiu sprāhha

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | goh
(Redirected from Wp/goh/Diutisciu sprāhha)
Wp > goh > Diutiskiu sprāhha

Diu diutiskiu sprāhha (ouh diutisc, diotisk, eltiro thiudisk, theodisk joh anagilīh), kurz Diutisk, ist westgermanniskiu sprāhha aba dëru indo-europeiskūn sprāhsippa. Man sprah si zwiskēn dën jārun 700 inti 1050 joh untarskeidit ahto missilīhhun mundsiti: Mittilfrenkisk, Rīnfrenkisk, Sundfrenkisk, Ōstfrenkisk, Duringisk, Alamannisk, Beiarisk inti Langbertisk.

Inleita[edit | edit source]

Diutisk (blāfaro)

Diu diutiskiu sprāhha ist germanniskiu sprāhha. Dannān habēt si borafilu līhhī mit dësero sippōno zungūn. Doh gibit iȥ ëttesmanagūn untarskeidungūn, wëlīhho iozuo wërdent antfristōt:

Germannisk Diutisk Nidarfrenkisk Sahsisk Anglisk Frīsisk Nordisk Gotisk
*slēpaną

[ˈslɛː.pɑ.nɑ̃]

slāfan slāpan slāpan slǣpan slēpa (sofa) 𐍃𐌻𐌴𐍀𐌰𐌽

slēpan

*strātō

[ˈstrɑː.tɔː]

strāȥa strāta strāta strǣt strēte stræti

[ˈstrɛːti]

(𐍀𐌻𐌰𐍀𐌾𐌰)
*rīkiją

[ˈriː.ki.jɑ̃]

hhi ki ki

[ˈriːtsɪ]

ċe

[ˈriːtʃe]

ke ki

[ˈri:ki]

𐍂𐌴𐌹𐌺𐌹

reiki

*aplaz

[ˈɑp.lɑz]

apful

[ˈap͡ful]

appel appul æppel appel epli

[ˈepli]

𐌰𐍀𐌻𐍃

apls

*skarpaz

[ˈskɑr.pɑz]

skarpf

[ˈs̠karp͡f ]

skarp skarp sċearp skerp skarpʀ *𐍃𐌺𐌰𐍂𐍀𐍃

(*skarps)

*kattuz

[ˈkɑt.tuz]

kazzo katta katto catt katte ttʀ *𐌺𐌰𐍄𐍄𐌿𐍃

(*kattus)

*tamaz

[ˈtɑ.mɑz]

zam tam tam tom tom tamʀ
*likkōną

[ˈlik.kɔː.nɑ̃]

lekkōn lekkōn likkōn liccian likkia (𐌱𐌹)𐌻𐌰𐌹𐌲𐍉𐌽

(bi)laigōn

*werką

[ˈwer.kɑ̃]

wërah werk werk weorc wirk verk

[werk]

(𐍅𐌰𐌿𐍂𐍃𐍄𐍅)
*dōną

[ˈdɔː.nɑ̃]

tuon duon dōn dōn dūa (gera)
*mōdēr

[ˈmɔː.ðɛːr]

muoter muoder dar dor der ðir

[ˈmo:ðir]

(𐌰𐌹𐌸𐌴𐌹)

[ˈɛː.θiː]

*raudaz

[ˈrɑu̯.ðɑz]

t d d rēad

[ˈræːɑd]

d rauðʀ

[ˈrauðɻ]

𐍂𐌰𐌿𐌸𐍃

rauþs

[rɔːθs]

*þankijaną

[ˈθɑŋ.ki.jɑ.nɑ̃]

denken thenken thenkian þenċan

[ˈθent͡ʃɑn]

thenka þekkja

[ˈθẽkːjɑ̃]

𐌸𐌰𐌲𐌺𐌾𐌰𐌽

þagkjan

*gōdaz

[ˈɣɔː.ðɑz]

guot

[guot]

guod

[ɣuot]

gōd

[ɣoːd]

gōd

[ɡoːd]

gōd góðʀ

[ˈɣo:ðɻ]

𐌲𐍉𐌸𐍃

[ˈɣoːθs]

Furistēr untarskeit zwiskēn dëru diutiskūn sprāhhu int anderēm westgermanniskōm sprāhhōm ist dër andero germannisko lūtwantal. Dësēr lūtwantal gimarkōt bigin dëru diutiskūn sprāhhu.

Gitātrahha[edit | edit source]

Hiltibrantesliod

(.........)

Grammatih[edit | edit source]

Prōnōmina[edit | edit source]

Prōnōmina persōnālia[edit | edit source]

zala
(numerus)
ginemnida
(persōna)
gislahti
(genus)
wër-fal
(nōminātīvus)
wës-fal
(genetīvus)
wëmu-fal
(datīvus)
wënan-fal
(accūsātīvus)
einzala
(singulāris)
1. ih mīn mir mih
2. dīn dir dih
3. gomalīh (h)ër (sīn) imu, imo inan, in
wīblīh siu, sī, si ira (iru, iro) iru (iro) sia (sie)
niwedarisk iȥ (it) ës (is) imu, imo iȥ (it)
managzala
(plūrālis)
1. wir unsēr uns unsih
2. ir iuwēr iu iuwih
3. gomalīh sie iro im, in sie
wīblīh sio sio
niwedarisk siu siu

In ērwirdīgamu umbigange brūhhet man dëra managzala 2. ginemnida. Ōtfrid fona Wiȥȥonburg nioȥit ouh dëra zwōzala 1. ginemnida in wës-falle: unker

Prōnōmen reflexīvum[edit | edit source]

zala wër-fal wës-fal wëmu-fal wënan-fal
einzala - sīn (ira) (imu, iru) sih
managzala - (iro) (im) sih

Prōnōmina possessīva[edit | edit source]

zala gomalīh wīblīh niwedarisk
einzala sīn ira sīn
managzala iro iro iro

Prōnōmina dēmōnstrātīva[edit | edit source]

zala gislahti wër-fal wës-fal wëmu-fal wënan-fal wiu-fal
einzala gomalīh dër dës dëmu, dëmo dën diu
wīblīh diu dëra (dëru, dëro) dëru, dëro dea, dia (die) -
niwedarisk daȥ (dat) dës dëmu, dëmo daȥ (dat) diu
managzala gomalīh dē, dea, dia, die dëro dēm, dēn (deam, dien) dē, dea, dia, die -
wīblīh deo, dio deo, dio
niwedarisk diu (dei) diu (dei)
zala gislahti wër-fal wës-fal wëmu-fal wënan-fal wiu-fal
einzala gomalīh dëse, dësēr (dërēr) dësses (dësse, dëses) dësemu, dësemo dësan -
wīblīh dësiu, disiu (disu) dësera (dërera, dërra) dëseru, dësero (dëreru, dërru) dësa -
niwedarisk diz (dize, dit) dësses (dësse, dëses) dësemu, dësemo diz (dize, dit) dësiu, dësu, disiu, disu
managzala gomalīh dëse dësero (dërero, dërro) dësēm, dësen dëse -
wīblīh dëso dëso
niwedarisk dësiu, disiu (disu) dësiu, disiu (disu)

In eltirōm Diutiske skreib inti sprah man wārlīhho th- furi d-, wārūfe hier ward gidarbōt dëra obasihti halb. Dārbī gibit iȥ diu prōnōmina jenēr inti sëlb, dësiu habēnt sama dēclīnātiō sama starahiu adiectīva.

Prōnōmina interrogātīva[edit | edit source]

gislahti
(genus)
wër-fal
(nōminātīvus)
wës-fal
(genetīvus)
wëmu-fal
(datīvus)
wënan-fal
(accūsātīvus)
wiu-fal
(īnstrūmentālis)
gomalīh inti wīblīh (h)wër (h)wës (h)wëmu, wëmo (h)wënan, wën -
niwedarisk (h)waȥ (wat) (h)wës (h)wëmu, wëmo (h)waȥ (wat) (h)wiu, hiu

Dārbī gibit iȥ thiu prōnōmina (h)wëdar, (h)welīh, hweolīh, wiolīh inti solīh, dësiu habēnt sama dēclīnātiō sama starahiu adiectīva. (H)wër inti (h)welīh werdent ouh gibrūhhit (meist mit praefīxum) sōso prōnōmina indēfīnīta (sëhe nidana).

Prōnōmina indēfīnīta[edit | edit source]

Alsama (starahiu) adiectīva:

- thëhein, dëhein

- ein

- (nih)einīg, (n)eining

- nih(h)ein, noh(h)ein

- gilīh

- sum, sumalīh

- (gi)wëlīh, eogiwëlīh, iogiwëlīh

Alsama prōnōmen interrogātīvum:

- (h)wër, sō wër sō

- ëtteswër

Alsama namon (nōmina):

- man (m. cons-stam)

- eoman, ioman (m. cons-stam (acc pl. : eomannan, iomannan ))

- neoman, nioman (m. cons-stam (acc pl. : neomannan, niomannan ))

- wiht, eowiht, iowiht (n. a-stam)

- neowiht, niowiht (n. a-stam)

Zalōn[edit | edit source]

.....[edit | edit source]

ein ēristo, furisto
zwei ander
drī dritto
feor, fior feordo, fiordo
fimf, finf fimfto, finfto
sëhs sëhsto
sibun sibunto
ahto ahtodo
niun niunto
zëhan, zëhen zëhanto
einlif einlifto
zwelif zwelifto
drīzëhan drittozëhanto
fiorzëhan fiordozëhanto
finfzëhan finftazëhanto
sëhszëhan sëhstazëhanto
sibunzëhan sibuntozëhanto
ahtozëhan ahtodazëhanto
niunzëhan niuntazëhanto
zweinzug zweinzugōsto
drīẓẓug, drīẓug drīẓugōsto
fiorzug fiorzugōsto
finfzug finfzugōsto
sëhszug sëhszugōsto
sibunzug sibunzugōsto
ahtozug ahtozugōsto
niunzug niunzugōsto
zëhanzug, hunt zëhanzugōsto
zwei hunt
thūsunt, dūsunt

Verb[edit | edit source]

---> Diutiskaȥ verbum