Wp/cnr/Zarobljeništvo Ivana Crnojevića 1441-1452.
Ivan Crnojević je kao dijete postao talac Stefana Vukčića Kosače i boravio u zarobljeništvu od kraja 1441. do kraja 1452. godine, daleko od rodne grude. Njegov otac Stefanica Crnojević je u julu 1451. godine počeo pregovore s Mlecima o stupanju pod njihovo pokroviteljstvo. Jedan od ključnih uslova je bio da će preći na stranu Venecije ukoliko mu Mleci pomognu u oslobađanju Ivana iz zatočeništva. Stefanica je na sve načine pokušavao da povrati sina prema kome je “gajio neku naročitu ljubav”, kako je u Veneciji posvjedočio kotorski poslanik Nikola Bolica.
Sloboda[edit | edit source]
Nakon prikupljanja neophodnih podataka, Mleci su sredinom 1451. prihvatili Stefaničine zahtjeve, uključujući i onaj za oslobađanje Ivana Crnojevića. Potom su preduzeli odlučne korake prema Kosači i uspjeli da oslobode Stefaničinog sina. Kosača se tome odupirao, ali bezuspješno. Kosačini poslanici su Ivana krajem 1452. dopratili do Venecije, gdje su ga Mleci bogato opremili. Potrošili su 120 dukata da bi ga obukli u brokat i otpravili doma, dodijelivši mu i pratnju.
Borbeni prvijenac[edit | edit source]
Ključno je da se Ivan duže od decenije nalazio van domovine. Nije bio u Gornjoj Zeti u momentu kada je njegov otac izveo dramatičan vojno-politički zaokret - zbog čega je, da bi uopšte opstao, morao da tokom 1452. i 1453. vodi tri ljute bitke sa vojskama srpskog despota Đurđa Brankovića. Ivan Crnojević nije mogao učestvovati u prve dvije Stefaničine bitke sa despotovim vojskama. Stigao je u domovinu tek nakon druge bitke protiv Tome Kantauzina u jesen 1452. godine. Vjerovatno je da je bio aktivan sudionik trećeg boja sa snagama Miloša Biomuževića, zapovjednika Meduna, koji se zbio „najvjerovatnije u jesen 1453. godine“. Bio je to vjerovatno i njegov borbeni prvijenac. Ivan Crnojević je naslijedio na vlasti oca Stefanicu krajem 1464. ili početkom 1465. godine.
Uticaj[edit | edit source]
Jedanaestogodišnje zarobljeništvo kod Kosača pokreće i pitanje karaktera Ivanovog zatočeništva. Učeni Vojislav Đurić naširoko govori o bogatstvu Kosača. „Naviku da se bude Evropejac Kosače su sticali u primorskoj i italijanskoj sredini. Kuda su počesto odlazili i gdje su i poduže boravili“ (Istorija Crne Gore, II, Titograd, 1970, 457). Dalje piše da su dvorovi Kosača bili veoma bogati, sudeći po dragocjenostima koje je ta porodica čuvala u Dubrovniku (isto, 464). „Pored velikih svota novaca ... tu su ... srebrne i zlatne zdjele, kupe, kondiri, pehari, kašike, brokete sa staklenim kamenjem i srebrnim granama, ili sa dragim kamenjem i zrnima bisera, pojasevi od svile i crvene kože, ukrašeni zlatom i biserom, zlatni oboci s dragim kamenjem i biserom, ženska oglavlja, takođe s biserima i dragim kamenjem, prstenovi mnogi s biserom i kamenom, srebrne i biserne krune ... srebrni rogovi ukrašeni emajlom, pozlaćeni indijski orasi sa srebrnom dekoracijom, lutke od zlata...“ (isto, 464). „Raskošna odijela i ogrtače članovi kuće Kosača krojili su, šili i ukrašavali ... najbolji majstori. Sva je prilika da su njihova odijela dolazila uglavnom preko Dubrovnika i Kotora, kao i tkanine od kojih su bila napravljena ... Privatni život na dvorovima Kosača ... je ličio na život vitezova Zapadne Evrope“, piše Vojislav Đurić (isto, 466). Na dvoru Kosača je nesumnjivo vladala velika raskoš i u korak su praćene novosti koje su dolazile iz svijeta. Jasno je da je Ivanov višegodišnji boravak kod Kosača morao ostaviti traga na njegovo odrastanje i sazrijevanje. Stefaničin zatočeni sin je među Kosačama od 1441-1452. vjerovatno usvojio mnoge evropske manire i saznao za mnoge značajne događaje i kulturna strujanja. Neobično je što se ova okolnost u literaturi zanemaruje, iako je nemoguće da taj dugogodišnji period nije uticao na oblikovanje njegovog mentaliteta.
Izvori[edit | edit source]
- Istorija Crne Gore, Knjiga druga, Titograd, 1970.