Wp/cnr/Lazar Komarčić

Lazar Komarica Komarčić (Komarica kod Pljevlja, 9/21. 1. 1839. – Beograd, 9/22. 1. 1909), crnogorski je i srpski književnik.

Biografija

Iako je stasavao i kao pisac se formirao izvan svojega zavičaja, pljevaljskome krugu pisaca pribrajamo i Lazara Komaricu, poznatijeg pod prezimenom Komarčić. U južnoslovenskoj enciklopedistici i leksikografiji – od Stanojevićeve Enciklopedije srpsko-hrvatsko-slovenačke do Rackovićeva Leksikona crnogorske kulture – kao mjesto njegova rođenja figurira selo „Komarice kod Pljevalja“, no u novije vrijeme Vukoman Šalipurović iznosi drugačije mišljenje, tvrdnjom da je Komarčić rođen u selu Glog, na današnjoj srpsko-crnogorskoj granici. U svakom slučaju, Lazar Komarica Komarčić svojim porijeklom nesumnjivo pripada crnogorskome prostoru, a njegovo stvaralaštvo, iako prvenstveno dio srpske književnosti i kulture, može se smatrati i dijelom crnogorske književne baštine.

U ranoj mladosti Komarčić je zajedno sa porodicom izbjegao u Valjevo, đe je izučio terzijski zanat. Životne okolnosti će ga usmjeravati na različite lokacije i različita zanimanja, da bi se nakon srpsko-turskih ratova 1876–1878. godine skrasio u Beogradu i posvetio novinarskom poslu. U ranoj fazi svoga novinarskog angažmana, Komarčić sarađuje sa listovima „Srbija“ i „Budućnost“, bliskim „Ujedinjenoj omladini srpskoj“ i idejama Svetozara Markovića. Stekavši renome, Komarčić je pokrenuo i uređivao list „Zbor“ koji je takođe promovisao socijalističke i liberalno-demokratske koncepcije. U tom periodu, bio je i urednik „Budućnosti“, „Novog zaveta“ i korektor Državne štamparije. Resko intonirane članke u kojima se kritički osvrće na političke i socijalne prilike u tadašnjoj Srbiji, prestaje da piše dolaskom na mjesto urednika režimskih „Videla“. Komarčić je naglo promijenio svoja politička shvatanja, pa od simpatizera socijalističkih i liberalnih ideja postaje njihov zagriženi kritičar i apologeta vladine Naprednjačke stranke. Kako primjećuje Jovan Deretić – taj politički zaokret vjerovatno ga je stajao mjesta u Skerlićevoj Istoriji novije srpske književnosti. Ni dvije nagrade dobijene na konkursima Srpske kraljevske akademije, za romane „Jedan razoren um“ 1893. godine i „Mučenici za slobodu“ 1907. godine, ni velika popularnost, nijesu mogli promijeniti sud vodećeg autoriteta srpske književne kritike.

Komarčić se kao pisac oglasio relativno kasno, ali mu to nije smetalo da za kratko vrijeme stekne status jednoga od najplodnijih romanopisaca te epohe. Tek 1880. godine publikovao je prvo djelo, roman Dragocena ogrlica, da bi ubrzo uslijedili romani Bezdušnici (časopisna verzija 1880–1882, kao posebno izdanje 1889), Moj kočijaš (1887), Jedan razoren um (1893), Dva amaneta (1893), Preci i potomci (1901), Jedna ugašena zvezda (1902), Prosioci (1905) i Mučenici za slobodu (1907), a uz njih i nekoliko zbirki pripovjetki. Kao pisac na prelazu između romantizma i realizma, upijajući iskustva prije svega francuskog romantičarskog romanesknog nasljeđa i, s druge strane, srpske realističke tradicije, posebno one folklorne, Komarčić je u svom djelu sintetizovao poetička iskustva ponudivši i neke tematske, žanrovske i stilske novine. Primjera radi, romanom „Jedan razoren um“, u književnost kraja XIX vijeka unio je prve naznake psihološkoga realizma, njegov ilustrovani roman „Jedna ugašena zvezda“ danas se smatra pretečom naučno-fantastičnog žanra, a istovremeno i začetkom stripa. Pseudoistorijski roman „Dragocena ogrlica“ prvi je detektivski roman na ovim prostorima, dok „Dva amaneta“ predstavlja jedan od prvih beogradskih romana.

Prvo društvo naučne fantastike u Srbiji nosi ime po Lazaru Komarčiću.^[1]

Literatura

Jovan Deretić, Srpski roman 1800–1950, Nolit, Beograd, 1981.
Dobrilo Aranitović, „Bibliografija Lazara Komarčića (1839–1909)“, Mostovi, god. XVI, br. 80–81, Pljevlja, 1984.
Predrag Palavestra, Istorija moderne srpske književnosti, Srpska književna zadruga, Beograd, 1986.
Milorad Nikčević, Istorija crnogorske književnosti, knj. III, ICJK, Podgorica, 2012.

Vanjske veze

Reference

↑ https://www.priboj033.com/lazar-komarcic/

[1] ttps://www.priboj033.com/lazar-komarcic/

[1]