Wp/cnr/Albanski jezik

Albanski jezik (albanski: gjuha shqipe) je indoevropski jezik, koji sam predstavlja jednu granu ove porodice jezika. Tokom istorije, albanski jezik je usvajao riječi iz niza stranih jezika: latinskog, slovenskih jezika, turskog, starogrčkog, italijanskog i drugih jezika. Albanski jezik je u dalekoj vezi sa slovenskim i baltičkim jezicima, a smatra se da je u bliskoj vjezi sa izumrlim ilirskim jezikom .

Albanskim jezikom govori više od 7,5 miliona ljudi u Albaniji, na Kosovu, u Śevernoj Makedoniji, Srbiji, Crnoj Gori i nekim drugim evropskim državama (Italija, Grčka, Njemačka).

Albanski jezik ima 2 dijalekta: gege, śeverno od reke Škumbin, i toske, južno. Toske dijalekt je zvanični jezik Albanije. Albanski ima mnoge zajedničke osobine sa drugim jezicima Balkana.

Istorija

Albanski jezik je prvi put pomenut u istorijskim dokumentima 14. jula 1285. u Dubrovniku. Tada je izvjesni Mateja, sin Markov, svjedok pljačke jedne kuće, izjavio da je čuo lopova da sa planine doziva na Albanskom jeziku (lingua Albanesca).

Slova albanskog jezika i standardi pisanja su usvojeni 1908. godine. Odabrana je latinica, a ne slova starog turskog jezika koja su bila druga alternativa.

Karakteristike

Albanski jezik ima 7 samoglasnika i 29 suglasnika. Gege dijalekt ima nazalne samoglasnike kojih nema u toske dijalektu. Naglasak je uglavnom na pretposljednjem slogu.

Imenice se dijele u 3 roda (muški, ženski i neutralni) i 2 broja (jednina i množina). Postoje 4 deklinacije i 6 padeža (nominativ, akuzativ, genitiv, dativ, ablativ i vokativ).

Član se može nalaziti prije ili poslije imenice, kao u rumunskom, bugarskom ili makedonskom (bug. planina - planinata, alb. mal-mali).

Primjer teksta

Mjesta gdje se albanski jezik zbori u vijelikoj mjeri

Član 1 Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima

Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të barabartë në dinjitet dhe në të drejta. Ata kanë arsye dhe ndërgjegje dhe duhet të sillen ndaj njëri tjetrit me frymë vëllazërimi.

Prevod:

Sva ljudska bića se rađaju slobodna i jednaka po dostojanstvu i pravima. Obdarena su razumom i savješću, i treba da se odnose jedna prema drugima u duhu bratstva.

• tungjatjeta - zdravo

Upoređenje albanskog sa drugim jezicima

Albanski	muaj	i ri	nënë	motër	natë	hundë	tre	i zi / e zezë	i kuq	i verdhë	i blertë / i gjelbër	ujk
Drugi Indoevropski jezici
crnogorski	mjesec	novo	majka	sestra	noć	nos	tri	crno	crveno	žuto	zeleno	vuk
engleski	month	new	mother	sister	night	nose	three	black	red	yellow	green	wolf
latinski	mēnsis	novus	māter	soror	nox	nasus	trēs	āter, niger	ruber	flāvus, gilvus	viridis	lupus
italijanski	mese	nuovo	madre	sorella	notte	naso	tre	nero	rosso	giallo	verde	lupo
nemački	Monat	neu	Mutter	Schwester	Nacht	Nase	drei	schwarz	rot	gelb	grün	Wolf
portugalski	mês	novo	mãe	irmã	noite	nariz	três	negro	vermelho	amarelo	verde	lobo
španski	mes	nuevo	madre	hermana	noche	nariz	tres	negro	rojo	amarillo	verde	lobo
rumunski	luna	nou/noi	mamă	soră	noapte	nas	trei	negru	roşu	galben	verde	lup
velški	mis	newydd	mam	chwaer	nos	trwyn	tri	du (/di/)	coch, rhudd	melyn	gwyrdd, glas	blaidd
poljski	miesiąc	nowy	matka	siostra	noc	nos	trzy	czarny	czerwony	żółty	zielony	wilk
litvanski	mėnuo	naujas	motina	sesuo	naktis	nosis	trys	juoda	raudona	geltona	žalias	vilkas
bugarski	месец mesec	нов nov	майка maika	сестра sestra	нощ nošt	нос nos	три tri	черен čeren	червен červen	жълт žălt	зелен zelen	вълк vălk

Vanjske poveznice

• Albanski jezik i kultura
• Fraze albanskog jezika
• Izvori za albanski jezik
• Englesko-albanski rečnik
• Albansko-francusko-albanski rečnik
• Gege albanski (Languages of the World)
• Toske albanski (Languages of the World)
• Jezici Albanije