Jump to content

Wp/cnr/Albanski jezik

From Wikimedia Incubator
< Wp | cnr
Wp > cnr > Albanski jezik

Albanski jezik (albanski: gjuha shqipe) je indoevropski jezik, koji sam predstavlja jednu granu ove porodice jezika. Tokom istorije, albanski jezik je usvajao riječi iz niza stranih jezika: latinskog, slovenskih jezika, turskog, starogrčkog, italijanskog i drugih jezika. Albanski jezik je u dalekoj vezi sa slovenskim i baltičkim jezicima, a smatra se da je u bliskoj vjezi sa izumrlim ilirskim jezikom[1] [2].

Albanskim jezikom govori više od 7,5 miliona ljudi u Albaniji, na Kosovu, u Śevernoj Makedoniji, Srbiji, Crnoj Gori i nekim drugim evropskim državama (Italija, Grčka, Njemačka).

Albanski jezik ima 2 dijalekta: gege, śeverno od reke Škumbin, i toske, južno. Toske dijalekt je zvanični jezik Albanije. Albanski ima mnoge zajedničke osobine sa drugim jezicima Balkana.

Istorija

[edit | edit source]

Albanski jezik je prvi put pomenut u istorijskim dokumentima 14. jula 1285. u Dubrovniku. Tada je izvjesni Mateja, sin Markov, svjedok pljačke jedne kuće, izjavio da je čuo lopova da sa planine doziva na Albanskom jeziku (lingua Albanesca).

Slova albanskog jezika i standardi pisanja su usvojeni 1908. godine. Odabrana je latinica, a ne slova starog turskog jezika koja su bila druga alternativa.

Karakteristike

[edit | edit source]

Albanski jezik ima 7 samoglasnika i 29 suglasnika. Gege dijalekt ima nazalne samoglasnike kojih nema u toske dijalektu. Naglasak je uglavnom na pretposljednjem slogu.

Imenice se dijele u 3 roda (muški, ženski i neutralni) i 2 broja (jednina i množina). Postoje 4 deklinacije i 6 padeža (nominativ, akuzativ, genitiv, dativ, ablativ i vokativ).

Član se može nalaziti prije ili poslije imenice, kao u rumunskom, bugarskom ili makedonskom (bug. planina - planinata, alb. mal-mali).

Primjer teksta

[edit | edit source]
Mjesta gdje se albanski jezik zbori u vijelikoj mjeri

Član 1 Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima

Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të barabartë në dinjitet dhe në të drejta. Ata kanë arsye dhe ndërgjegje dhe duhet të sillen ndaj njëri tjetrit me frymë vëllazërimi.

Prevod:

Sva ljudska bića se rađaju slobodna i jednaka po dostojanstvu i pravima. Obdarena su razumom i savješću, i treba da se odnose jedna prema drugima u duhu bratstva.
  • tungjatjeta - zdravo

Upoređenje albanskog sa drugim jezicima

[edit | edit source]
Albanski muaj i ri nënë motër natë hundë tre i zi / e zezë i kuq i verdhë i blertë / i gjelbër ujk
Drugi Indoevropski jezici
crnogorski mjesec novo majka sestra noć nos tri crno crveno žuto zeleno vuk
engleski month new mother sister night nose three black red yellow green wolf
latinski mēnsis novus māter soror nox nasus trēs āter, niger ruber flāvus, gilvus viridis lupus
italijanski mese nuovo madre sorella notte naso tre nero rosso giallo verde lupo
nemački Monat neu Mutter Schwester Nacht Nase drei schwarz rot gelb grün Wolf
portugalski mês novo mãe irmã noite nariz três negro vermelho amarelo verde lobo
španski mes nuevo madre hermana noche nariz tres negro rojo amarillo verde lobo
rumunski luna nou/noi mamă soră noapte nas trei negru roşu galben verde lup
velški mis newydd mam chwaer nos trwyn tri du (/di/) coch, rhudd melyn gwyrdd, glas blaidd
poljski miesiąc nowy matka siostra noc nos trzy czarny czerwony żółty zielony wilk
litvanski mėnuo naujas motina sesuo naktis nosis trys juoda raudona geltona žalias vilkas
bugarski месец
mesec
нов
nov
майка
maika
сестра
sestra
нощ
nošt
нос
nos
три
tri
черен
čeren
червен
červen
жълт
žălt
зелен
zelen
вълк
vălk

Reference

[edit | edit source]
  1. Of the Albanian Language - William Martin Leake, London, 1814.
  2. ANCIENT ALBANIA INHABITED BY ILLYRIANS-Chapter 36 : Turmoil In The Balkans - Romania, Bulgaria, Albania and Greece Part Three - Albania

Vanjske poveznice

[edit | edit source]