Wp/cnr/"Evgenija Grande"

Evgenija Grande (fran. Eugenie Grandet) je roman francuskog književnika Onore de Balzaka, koji je objavljen 1833. godine u Parizu.

Roman je objavljen kao prvi svezak Prizora iz pokrajinskog života, dijela Društvenih studija njegove „Ljudske komedije“, ciklusa u kojem je nastojao zabilježiti istoriju francuskog društva određenog vremena te opšte ljudske probleme.

Likovi i radnja

U romanu se opisuje život u provinciji, u gradiću Somiru, u zapadnoj Francuskoj, te porazan uticaj pohlepe za novcem na ljudsku dušu. Evgenija Grande, šćer bogatoga somirskog vinogradara i pośednika, za čiju se naklanost nameću porodice Krušo i De Grasin, zaljubljuje se u pariškog dendija (kicoša), siromašnog brata Šarla. Kada ju je on, nakon što ga je čekala u punoći svoje mladalačke i potpune ljubavi (a u međuvremenu su joj umrli i dobra majka i škrti otac), po povratku iz Indije napustio, velikodušno je podmirila njegove dugove. Zatim se udala, jer je društvo to od nje očekivalo, za sudiju Krušoa de Bofonsa, koji je ubrzo umro. Premda vrlo bogata, živi skromno, hrišćanski, odana jedino tuzi i patnji. Iako je Evgenija naslovna junakinja romana, njen je otac jednako važan subjekt. Pisac lik oca gradi na kontrastima između krajnje škrtosti i izuzetne poslovne sposobnosti i uspješnosti. Kao većina njegovih likova, istovremeno je i elegantan i tipiziran, a analitički je ocrtan kroz škrtost koja se iz strasti za zgrtanjem razvija u pravu maniju.

Roman počinje, prema piščevom poznatom metodu, opširnim uvodnim opisima ulice, zatim kuće u kojoj Grandeovi stanuju, te sobe koja je poprište najvažnijih zbivanja. Opis konkretnog lika vezuje se uz opis prostora kojim se on kreće, pri čemu dolazi do izražaja Balzakova darovitost u opažanju i sposobnost vođenja zapleta. Uvodeći čitaoca u krizu koja uslovljava ljubav i škrtost, postupno razvija unutrašnjost romana, majstorski usklađuje njen ritam od prvog malog sukoba oca i šćeri za doručkom, sve do zgusnutog i uzbudljivog vrhunca, kada Evgenija, inače podložna i poslušna šćer, uskraćuje ocu dar koji je dobila od svojega ljubljenoga. Radnja se raspliće naglo, smrću većine likova i Evgenijinom monolitnom ožalošćenom postojanošću u grabežljivom svijetu.

Izvori

• Dunja Detoni-Dujmić: "Leksikon svjetske književnosti; djela", Školska knjiga, Zagreb, 2004, 156.