Wp/ckt/Ԓыгъоравэтԓьэн йиԓыйиԓ

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | ckt
(Redirected from Wp/ckt/Лыгъоравэтлъэн йилыйил)
Wp > ckt > Ԓыгъоравэтԓьэн йиԓыйиԓ
Ԓыгъоравэтԓьэн йиԓыйиԓ
Вараттэ 15 949 ԓыгъоравэтԓьэт
Нутэнут Россия
Нунаат Чукоткакэн автономныкэн округ
О’равэтԓьат 5 095 о’равэтԓьат
Алфавит Кириллица
Гиивӄэвыт
ISO 639-1 -
ISO 639-2 -
ISO 639-3 ckt
SIL -

Ԓыгъоравэтԓьэн йиԓыйиԓ (IPA: [ɬǝɣˀoraβetɬˀɛn jiɬǝjiɬ]) — вэтгавыркыт ԓыгъоравэтԓьэт.

Алфавит[edit | edit source]

Алфавит:

А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж З з И и
Й й К к Ӄ ӄ Л л Ԓ ԓ М м Н н Ӈ ӈ О о П п
Р р С с Т т У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ
Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я ʼ

Романизация (romanization)[edit | edit source]

Гиивӄэв
(Cyrillic)
Гиивӄэв
(Latin)
Гиивӄэв
(Cyrillic)
Гиивӄэв
(Latin)
А а A a П п P p
Б б B b Р р R r
В в V v С с S s
Г г G g Т т T t
Д д D d У у U u
Е е E e Ф ф F f
Ё ё Jo jo / Ë ë Х х H h
Ж ж Ž ž Ц ц C c
З з Z z Ч ч Č č
И и I i Ш ш Š š
Й й J j Щ щ Šč šč / Ŝ ŝ
К к K k Ъ ъ ʺ
Ӄ ӄ Q q Ы ы Y y
Л л L l Ь ь ʹ
Ԓ ԓ Ḷ ḷ Э э Ė ė / È è
М м M m Ю ю Ju ju / Û û
Н н N n Я я Ja ja
Ӈ ӈ Ṇ ṇ / Ŋ ŋ ʼ ʼ
О о O o

Ныпэтыӄ. алфавит (obsolete alphabet)[edit | edit source]

1930 гивин:[1]

А а Ç ç E e Ә ә G g Ꜧ ꜧ I i J j K k
L l M m N n Ŋ ŋ O o P p Q q R r S s
T t U u V v W w Ь ь Æ æ

Букварь «Celgьkalekal», 1932—1937 г.:[2]

А а B в C c D d Е е Ә ә F f G g H h
I i Ь ь J j K k L l M m N n Ŋ ŋ O o
P p Q q R r S s T t U u V v W w Z z

Склонениян[edit | edit source]

1 склонениян (nouns, items)[edit | edit source]

Падеж Пынԓён Тэнмычьыԓӄыԓ
Именительный (casus nominativus) Ръэнут? купрэн
Ръэнутэт? купрэт
Творительный (casus instrumentalis) Рэӄэ? купрэтэ
Назначительный (casus ?) Рэӄу? купрэну
Местный (locativus) Рэӄык? купрэк
Отравительный (casus ?) Ръагыпы? копрайпы
Дательно-направительный (casus ?) Раӄэты? копрагты

2 склонениян (nouns, names of people)[edit | edit source]

Ыннанчисло[edit | edit source]

Падеж Пынԓён Тэнмычьыԓӄыԓ
Именительный (casus nominativus) Мэӈин? Руԓтын
Творительный (casus instrumentalis) Микынэ? Руԓтынэ
Назначительный (casus ?) Микыну? Руԓтыну
Местный (locativus) Микынэ? Руԓтынэ
Отравительный (casus ?) Мэкгыпы? Роԓтэпы
Дательно-направительный (casus ?) Мэкына? Роԓтына

Мыгчисло[edit | edit source]

Падеж Пынԓён Тэнмычьыԓӄыԓ
Именительный (casus nominativus) Микынти? Руԓтынти
Творительный (casus instrumentalis) Микырык? Руԓтырык
Назначительный (casus ?) Микыну? Руԓтыну
Местный (locativus) Микырык? Руԓтырык
Отравительный (casus ?) Мэкыргыпы? Роԓтыргыпы
Дательно-направительный (casus ?) Мэкырыкы? Роԓтырыкы

3 склонениян (common nouns)[edit | edit source]

Падеж Пынԓён Тэнмычьыԓӄыԓ
Именительный (casus nominativus) Мэӈин? тумгытум
Микынти? тумгыт
Творительный (casus instrumentalis) Микынэ? тумгэ
Назначительный (casus ?) Микыну? тумгу
Местный (locativus) Микынэ? тумгык
Отравительный (casus ?) Мэкгыпы? томгэпы
Дательно-направительный (casus ?) Мэкына? томгэты

Формы числа (forms of nouns, suffixes)[edit | edit source]

Ыннанчисло[edit | edit source]

Пынԓён:
Мэӈин? Ръэнут?
Суффикс (suffix) Тэнмычьыԓӄыԓ
-(ы)н(ы) оʼравэтԓьан = human
кэйӈын = bear (brown)
ӈэгны = mountain
-ӈы ӄораӈы = deer
титиӈы = needle
-ԓгын мэԓётаԓгын = hare
вэԓёԓгын = hare
-ԓыӈын аӈатԓыӈын = star
ӈыратԓыӈын = knee
-этԓыӈын аʼрытԓыӈын = thumb
парытԓыӈын = bladebone
-ӈэ(выт) / -ӈа(выт) Руԓтыӈэ(выт) = Rultyne(vyt)
-вйи / -въе Кэԓьэвйи = Kelevji

Мыгчисло[edit | edit source]

Пынԓён:
Микынти? Ръэнутэт?
Суффикс (suffix) Тэнмычьыԓӄыԓ
миԓютэт = hares
ӄорат = deers
-ыт тумгыт = friends
вээмыт = rivers
-ти / -тэ эӈэрти = stars
ӄлявыԓтэ = men
очочтэ = chiefs
мрэнти = mosquitoes
ричитти = belts
ӈэгти = mountains
-нти / -нтэ ыммэмэнти = mothers
атэнтэ = fathers
эпэнти = grandfathers
элэӄэйынти = grandmothers
Руԓтынти = Rultynties
Ӄоравъентэ = Koravʼe family

Личные местоимения (personal pronouns)[edit | edit source]

Ыннанчисло[edit | edit source]

Падеж Пынԓён 1 лицо 2 лицо 3 лицо
Именительный (casus nominativus) Мэӈин? гым гыт ытԓён
Творительный (casus instrumentalis) Микынэ? гымнан гынан ынан
Назначительный (casus ?) Микыну? гымыку гыныку ыныку
Местный (locativus) Микынэ? гымык гынык ынык
Отравительный (casus ?) Мэкынайпы? гымыкайпы гыныкайпы ыныкайпы
Дательный (casus dativus) Мэкына? гымыкы гыныкы ыныкы
Направительный (casus ?) Мэкынагты? гымыкагты гыныкагты ыныкагты

Мыгчисло[edit | edit source]

Падеж Пынԓён 1 лицо 2 лицо 3 лицо
Именительный (casus nominativus) Микынти? мури тури ытри
Творительный (casus instrumentalis) Микырык? моргынан торгынан ыргынан
Назначительный (casus ?) Микыну? мурыку турыку ырыку
Местный (locativus) Микырык? мурык турык ырык
Отравительный (casus ?) Мэкыргыпы? морыкайпы торыкайпы ырыкайпы
Дательный (casus ?) Мэкырыкы? морыкы торыкы ырыкы
Направительный (casus ?) Мэкыргэты? морыкагты торыкагты ырыкагты

Энарыԓгатгыргын[edit | edit source]

Число Нынны
1 Ыннэн
2 Ӈирэӄ
3 Ӈыроӄ
4 Ӈыраӄ
5 Мэтлыӈэн
6 Ыннанмытлыӈэн
7 Ӈэръамытлыӈэн
8 Амӈырооткэн
9 Ӄонъачгынкэн
10 Мынгыткэн
11 Мынгыткэн ыннэн парол
12 Мынгыткэн ӈиръэ парол
13 Мынгыткэн ӈыръо парол
14 Мынгыткэн ӈыръа парол
15 Кылгынкэн
16 Кылгынкэн ыннэн парол
17 Кылгынкэн ӈиръэ парол
18 Кылгынкэн ӈыръо парол
19 Кылгынкэн ӈыръа парол
20 Ӄликкин
21 Ӄликкин ыннэн парол
40 Ӈирэӄӄликкин
60 Ӈыроӄӄлеккэн
70 Ӈыроӄӄлеккэн мынгыт парол
80 Ӈыраӄӄлеккэн
100 Мытлыӈӄлеккэн
111 Мытлыӈӄлеккэн ыннэн парол
131 Мытлыӈӄлеккэн мынгыт ыннэн парол
200 Мынгытӄлеккэн
300 Кылгынӄлеккэн
400 Ӈирэӄӄликкин
500 Мытлыӈча мытлыӈӄлеккэн
600 Ыннанмытлынча мытлыӈӄлеккэн
700 Ӈэръамытлынча мытлыӈӄлеккэн
800 Амӈыроотча мытлыӈӄлеккэн
900 Конъачгынча мытлыӈӄлеккэн

Торымгон[edit | edit source]

Торымгон Ԓыги ԓыӈыткогыргын Тэнмычьыԓӄыԓ
лыги-
лыгэ-
эвын ваԓьын оʼравэтԓьан = human
ԓыгъоравэтԓьан = real human (Chukchi)
ԓыгорвоор = Chukchi sledge
эвын-
авын-
ынанмайӈычьын авыночоч = chief executive
авынгород = capital
ӄэй-
ӄай-
мыӄыԓьын ӄэймиԓгэр = small rifle
ӄаймэмыԓ = small seal
мэԓ-
маԓ-
рычечаквыргын, чичевык мэԓӄэпэр = looks like a wolverine
маԓяйгоон = it seems recently
эм-
ам-
ытръэч титит = needles
эмтитит = (only) needles
ынпыначгыт = old men
амынпыначгыт = (only) old men

Суффиксы (suffixes)[edit | edit source]

Суффикс (suffix) Ԓыги ԓыӈыткогыргын Тэнмычьыԓӄыԓ
-ткын чымӄык, тэйвыӈ, чывипыт; тыргытыр ӈэгны = mountain
ӈайыткын = top of the mountain
еӄааӄ = nose
еӄаткын = tip of nose
-тъуԓ
-тъоԓ
гыргоԓ, гыргоԓкэн ӈиԓгын = belt
ӈиԓгытъуԓ = belt piece
ӄораӈы = deer
ӄоратъоԓ = deer meat
-ԓьын ныгрупупӄин = stubborn
групупыԓьын = stubborn person
ивиник = to hunt at a sea
ивиниԓьын = hunter (marine)
-ӄэй
-ӄай
чакэттыӄай
мимылӄэй
-чыку
-чыко
кукэчыкун = (inside) boiler
яраӈы = yaranga
ярачыкон = (inside) yaranga

Винрэтыԓьыт кычгэпык кэԓинӈывэтти[edit | edit source]

  1. Я. П. Алькор (Кошкин) Письменность народов Севера // Культура и письменность востока. — М.: ВЦК НА, 1931. — Вып. X. — С. 12—31. (рус.)
  2. Языки и письменность народов Севера / Я. П. Алькор. — М.—Л.: Гос. учебно-педагогическое изд-во, 1934. — Т. III. — С. 8—15. (рус.)

Кэԓит[edit | edit source]

  • П. Я. Скорик. Грамматика чукотского языка. Часть первая. Фонетика и морфология именных частей. — Москва・Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1961. — 1200 экз. (рус.)
  • А. П. Володин, П. Я. Скорик Чукотский язык // Языки мира. Палеоазиатские языки : сборник. — Индрик, 1996. — С. 23—39. (рус.)
  • А. С. Асиновский. Консонантизм чукотского языка. — Л., 1991. (рус.)
  • В. Г. Богораз. Луораветланский (чукотский) язык // Языки и письменность народов Севера, ч. 3. — М.; Л., 1934. (рус.)
  • П. Я. Скорик. Чукотский язык // Языки народов СССР. — Л., 1968. — Т. 5. (рус.)

Links[edit | edit source]