Wp/bew/Ondèl-ondèl

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | bew
Wp > bew > Ondèl-ondèl
Ondèl-ondèl lagi pada bejèjèr

Ondèl-ondèl (hurup Arab Gundul: اوندل٢) atawa barongan (hurup Arab Gundul: باروڠن) ièlah semacem ra'yat Betawi punya kesenian nyang sering ditampilin di hajatan ra'yat. Awalnya mah, ondèl-ondèl diarak ngulilingin kampung buat nulak bala', biar memedi atawa lelembut kaga' ngangguin orang di kampungan, juga biar orang-orang di kampung pada selamet ga' kurang atu apa kè'. Mangkanya ondèl-ondèl ada punya caling di mulutnya bakal nakut-nakutin memedi nyang pèngèn ngganggu.

Ondèl-ondèl ntu bentuknya gedé kaya' bonéka atawa patung, tingginya barang 2,5 mèteran èn lingker tenganya ± 80 cm. Jogrogannya dikeja deri anaman bambu nyang dikeja ngelompong di jero, jadinya gampang dimasupin orang. Mukanya bentuknya topèng atawa kedok, terus rambutnye deri ijuk pu'un arèn. Muka ondèl-ondèl nyang lanang biasanya dicèt warna mèra, tapi kalu nyang wadon (empuan) warnanyè puti. Terus di palanya, nglingker kembang kelapa atawa manggar nyang bekelir nyang jadi ondèl-ondèl punya ciri kas.

Ondèl-ondèl lagi ngider diiringin ama gambang kromong.

Asal-muasal[edit | edit source]

Ada beberapa pèrsi pasal ni ondèl-ondèl punya asal-muasal. Awalnya ni, jaman dulu, ondèl-ondèl dipaké bakal penulak bala atawa gangguan mahluk alus nyang pada gentayangan. Cuman mah jaman sekarang, ondèl-ondèl biasanya dipaké bakal ngeja semarak keria'an ra'yat atawa bakal nyambut tamu kehormatan, misalnya pas pengresmian gedong nyang baru rampung dibangun. Bagèn derès tu nyang namanya modèrenisasi, ondèl-ondèl masing bisa betahan èn jadi pengrias wajah kota mètropolitan Jakarta.[1]

Daèrah laèn punya pèrsi ondèl-ondèl[edit | edit source]

Sebenernya, ondèl-ondèl ièlah tokoh nyang diilangin di sendratari réog pèrsi Wengker deri Panaraga, ya'entu tokoh sepasang lelembut nyang badannya gedé raksasa. Cuman, lantaran nggangu sapar Singa Barong, dila'nat dah tu dia pada jadi burung gaok ama merak nyang bentukannya gedé banget. Cuman pas jaman pemerèntahan Batara Katong, tokoh-tokoh nyang kaga' pati penting diilangin.

Di kesenian jathilan Jawa Tengah, juga' dikenalnya gendruwon gedé, di Pesundanbadawang, nyang udah ada sedari abisnya Perang Bubat nyang dibopong ama pejabat Sunda yang masing idup sembari mbawa' angklung réog. Sedeng di Bali, ni lebi dikenalnya barong landung nyang mengrupain jenis barong Bali Raja Aèrlangga punya bawa kutika nyelametin dèwèknya. Bedasarin perkiraan tu jenis pertunjukan, tu pertunjukan udah ada sedari sebelonnya kesebarnya agama Islam di Pulo Jawa.

Gending pengiring[edit | edit source]

Gending nyang ngiringin ondèl-ondèl kaga' pasti, begantung masing-masing rombongan. Ada nyang maké tanjidor, kaya' rombongan ondèl-ondèl pimpinan Gejen, Kampung Sètu; ada nyang diiringin maén pukul Betawi, kaya' rombongan “Beringin Sakti” pimpinan Duloh, sekarang pimpinan Yasin, deri Rawasari; èn ada juga' nyang diirig benda, remes, ningnong, ama rebana ketimpring, kaya' rombongan ondèl-ondèl pimpinan Lamoh, Kalideres.

Biasanya, arak-arakan ondèl-ondèl diiringin lagu-lagu ama maèn pukulan:

  • 2 gendang nyang dimaènin ama 2 orang
  • 2 kentongan nyang dimaènin ama 2 orang
  • 1 rebana / kècrèk nyang dimaènin ama 1 orang
  • 1 gong nyang dimaènin ama 1 orang
  • 1 kong'ahyan ato tèhyan nyang dimaènin ama 1 orang
  • 1 orang nyang maèn pukul Pencak Bunga Kembang.[2]

Pemèntasan di jalan[edit | edit source]

Masarakat Jakarta selamanya tahon 2010-an sering nempo pemèntasan ondèl-ondèl di jalanan. Sekitaran tahon 1990-an, pemèntasan ondèl-ondèl nyang dilakonin di jalan-jalan sering keliatan. Cuman mulain awal tahon 2000-an, udah mulain jarang ditemuin ni pemèntasan.

Pemèntasan di jalan ni biasanya dilakonin ama bocah-bocah atawa anak-anak muda. Atu kelompok pemèntasan bisa kediri deri belasan orang, kalo paké alat gending nyang cukup lengkep. Cuman, kalo cuman paké rekeman, paling kaga' ada 4 orang ngiringin mah.

Liat juga[edit | edit source]

Ruju'an[edit | edit source]