Wb/nia/Turia Somuso Dödö/Yohane

From Wikimedia Incubator

Molo'ö nidunö-dunö föna, sanura injil andre no nifahaö Yesu sotöi Yohane, ono Zebedai'o. No ikaoni ia Yesu awö dalifusönia Yakobo ba mbaŵa Genezare tobali nifaha'önia.

Injil andre fabö'ö sibai moroi ba zi tölu injil tanö bö'ö. Ngawalö wehede Yesu nisura bakha ba injil andre hulö no bua wangerönusi wehede Yesu samösa, nifatöfa ba nifaudugö ba wa'auri ndra niha Keriso ba ginötö me no aefa wa'amate ba femaoso Yesu.

Ngawalö wehede andre no moroi khö Geheha Ni'amoni'ö, si no ifabu'u Yesu me imane, tohare dania geheha andrö ba wama'ele'ö fefu ngawalö niŵa'ö Yesu sindruhu khö niha samati (16:13). Fakhili ia ba zura Moze si-5 moroi ba Gamabu'ulali Siföföna si no bua wangerönusi fefu wehede Moze nifahea bakha ba Moze si-2 irugi zi-4 sanandrösa wa'awu'a ndraono Gizara'eli moroi ba danö Mesirayi. Angerönua bakha ba zura Moze si-5 andre no tefaudugö ba ginötö me no ara sa'ae toröi ndraono Gizara'eli ba danö amabu'ula.

Na ta'osisi'ö wehede Yesu awö gamuatania bakha ba injil andre, oroma wa hulö samatunö fabagosali bakha ba gotalua ndra Yahudi ia sanguma'ö wa famati niha Keriso andrö no famaelungu wamati nifa'ema Moze. Baero da'ö oroma göi wa hulu tefatunöisi ngawalö wanofu dödö niha misa ba danö si so barö gamatöröŵa Roma.

He ba wamatunö wabagosali ba gotalua niha Yahudi ba he ba wamahea wanofu-nofu niha si so barö gamatöröŵa Roma, oroma wa fefu da'a fanofu dödö ba fabagosali salua ba ginötö aefa wa'amate Yesu. Andrö na muhede Yesu bakha ba injil andre hulö na muhede Yesu si no maoso ba tefolakhömi, hulö na nidunö-dunö sanandrösa ba wehede ba amuatania andrö no nifa'ele'ö Geheha ia.

Bakha ba injil andre tetutunö önö gowasa niha Yahudi ba tefaudugö ba da'ö ifazökhi Yesu önö dandra sahöli-höli dödö. Ba zi önö dandra andrö izara-zara wangombakha Yohane, haniha Yesu andrö ba hadia dani wa tohare ia ba gulidanö. I'ombakha'ö khöda Yohane wa Yesu andrö no ono Lowalangi, taromali soroi ba gaheta Nama, si no tobali niha. Bakha wa'auri, halöŵö ba fa'amate Yesu oroma khöda haniha Nama andrö ba hadia gohitö dödönia khöda.

Luaha wangombakha andre so bakha ba dandra si fitu ba gowasa si fitu, ya'ia da'ö owasa Paska, me mate ba maoso Yesu. Bakha ba wa'amatenia andrö oroma khöda wa sindruhu lö ola wa'omasi Lowalangi ba niha gulödanö (13:1) wa sindruhu ifolakhömi Lowalangi Yesu. Börö me sindruhu ifolakhömi Lowalangi Yesu, ifolakhömi göi ia Lowalangi me ibe'e maoso ia moroi ba gotalua zimate ba i'alaŵa'ö ia dumadao ba gambölönia (17:1).

Ba wanohugö halöŵö Yesu ba gulidanö irugi gamozua, ifatenge Geheha Ni'amoni'ö bakha ba Gerejania.

Hulö simane Yesu si no manuriaigö khöda haniha Nama andrö, simanö göi Yohane, nifaha'ö ni'omasi'ö Yesu, ituriaigö khöda haniha Yesu andrö. Na mamati ita khönia ba tola tasöndra wa'auri si lö aetu (17:26; 20:31; 1 Yoh 1:1-4) ma na molo'ö injil tanö bö'ö si tölu tasöndra gamatöröŵa Lowalangi.

Injil Yohane andre tebaso bakha ba liturgi Gereja ba ginötö föna ba aefa Paska.

Angolifa nösi[edit | edit source]

Injil Yohane: 123456789101112131415161718192021

Fabaliŵa lala[edit | edit source]

Turia Somuso Dödö: Matai'oMarekoLukaYohane

Bale zato: OlayamaAngombakhataBawagöli zatoMonganga afoNahia wamakoriNga'örö spesialNgawalö wanoloSafuria tebulöSanandrösaSangai halöŵö