Wb/jv/Kawruh Basa Jawa/Rakitan Ukara/Wangsalan

Wangsalan kuwi tetembungan ing ukara sing disamun kayadéné cangkriman utawa batangané kasebut ing ukara candhaké mung dicangking wandané baé. Wangsalan bisa dipérang telu yakuwi: wangsalan sajroning pacelathon, wangsalan èdi pèni lan wangsalan awujud tembang.

Wangsalan jroning pacelathon

• Njanur gunung, kadingarèn dolan mréné? (janur gunung = arèn)
• Ngrokok cendhak, bocah cilik ora kena neges-neges (rokok cendhak = tegesan)
• Jenang gula, aja lali (jenang gula = glali)
• Nggodhong garing, ésuk-ésuk kok wis nglaras (godhong garing = klaras)
• Balung klapa, éthok-éthok ora ngerti (balung klapa = bathok)
• Balung geni, mbokmenawa aku ora bisa teka (balung geni = mawa)
• Balung janur, sida lunga apa ora? (balung janur = sada)
• Balung pakèl, aja seneng alok-alok (balung pakèl = pelok)
• Jangan gori, nganti judheg anggonku mikir (jangan gori = gudheg)

Wangsalan èdi pèni

• Carang wreksa, wreksa wilis tanpa patra. Ora gampang wong urip ing alam donya. (carang wreksa = pang, wreksa wilis tanpa patra = wit kayu urip)
• Kolik priya, wanara Anjani putra. Tuhu éman, wong anom wedi kangèlan (kolik priya = tuhu, Anjani putra = Anoman)

Wangsalan awujud tembang

• Kinanthi linging pitutur, kenthang rambat menyan putih, awasna dipun pratèla. Nolèha wiranging wuri, cecangkok wohing kalapa, kang dadi pathoking urip.

- kenthang rambat = tèla

- menyan putih = wlirang

- cecongkak wohing kalapa = bathok

Sumber

• Kawruh Basa Jawa Pepak anggitan Daryanto S.S.