Wp/ppl/Monseñor Romero

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | ppl
Wp > ppl > Monseñor Romero
Ne Wikipediaj Tik Nawat
Ne Wikipediaj Tik Nawat

Achtu Iswat
pal Wikipediaj

Tepalewilis
Tajtaiwan
Chinamit

Monseñor Romero
Mural tik ne Facultad de Jurisprudencia y Ciencias Sociales tik ne Wey Tamachtiluyan tik El Salvador. Ipal: Giobanny Ascencio y Raul Lemus- Grupo Cinteupiltzin CENAR
Keman panuk
Nesik  : 15 Agosto 1917 (Ciudad Barrios, San Miguel)
Muchiwki palej: 4 Abril 1942
Consagración episcopal : 21 Junio 1970
Arzobispadoj ipal San Salvador  : 23 Febrero 1977
Mikik  : 24 Marzo 1980

Pewalis[edit | edit source]

Oscar Arnulfo Romero se palej ipal Kuskatan. Kimiktijket ne shiwit 1980 ika yaja taketzki pal kinpalewia ne tesu kipia tatka. Muchiwki Santuj ne shiwit 2018.

Kwak chikitik katka[edit | edit source]

Óscar Arnulfo Romero y Galdámez nesik ne tunal kashtul ipal ne Metzti Chikwey ipal 1917 tik se techan itukay Ciudad Barrios, San Miguel, Kuskatan. Iteku itukay katka Santos Romero wan ne inan itukay Guadalupe de Jesus Galdámez wan kipishket chikwey inpijpilawan[1]. Kishtukaket tik at ne 11 Mayo 1919 tik ne teupan pal Ciudad Barrios. Tik ne tamachtiluyan igustuj mumachtia takaishmatilis[2] wan tesu ipanpa ne tapualis. Nusan mumachtij carpinteriaj.

Kwak kipia 13 shiwit tik 1930, kalak tik ne tamachtiluyan pal palej tik San Miguel. Nemanha tik 1937, kalak ne Seminario de San José de la Montaña tik Wey Kuskatan. Uni shiwit yajasan, yajki Roma pal mumachtia ipanpa ne Teut tik ne wey tamachtiluyan Pontifica Gregoriana. Ikal nemituya tik ne Tamachtiluyan Pio Latinoamericano hasta muchiwki Palej ne 4 Abril 1942[3] kwak kipia 24 shiwit.

Itekiw ken palej[edit | edit source]

Kwak muchiwki Palej tik Roma, Romero nakak né pal mumachtia se doctorado tik teologiaj pero tesu welik kitamia ipanpa ne Wey Tasumalis Ume. Kwakuni, nemi pal mukwepa Kuskatan ne shiwit 1943. Achtu kichiwket palej pal Anamoros, La Union. Nemanha, kichiwket ne ipalej ne Wey Teupan ipal San Miguel itukay Nunantzin pal Nejmachnemilis (Nuestra Señora de la Paz). Muchiwki Arzobispoj ipal San Salvador tik 1977.

Oscar Romero, ne tunal muchiwki Arzobispoj, itech ikunpaw ne palej Rutilio Grande (ka mayekka).

Achtu, melka wey itekiw Monseñor Romero yaja tekiti ken miak palej nujme hasta ne shiwit 1977. Ini shiwit, ne tasumanimet ipal ne kalpuli kimiktijket ne ikunpa itukay palej Rutilio Grande ika yaja taketztuya pal kintajpia ne tesu kipiat tatka[4].

Inat miak ka uni shiwit yaja nusan muchiwki taketzani pal ne tesu kipiat tatka wan ne taseliat wey ipanpa ne kalpuli ipal Kuskatan. Taketzki wan tanajnawatij pal kinpalewia ne Kuskatanchanejket wan ma te majmawikan mikit. Sejse tajtakamet wan sijsiwatket tik ne inkalpuli Wp/ppl/Ejestadoj Senputzujtuk ipal America

wan Britanicoj kichijket nominar Romero pal ma kimakakan ne Premioj Nobel Nejmachnemilis tik ne shiwit 1979[5]. Tesu kimakaket ika Nantzin Teresa ipal Kalkuta kikwij uni shiwit.

Inat sejse ka Romero tekiti iwan ne Teumatilis pal Tamakishtilis (Teologiaj pal Liberacion), pero Maier (2017) ina ka tesu ijkiuni[6]. Maier ina, ka melka Romero tekitki ipanpa ne tesu kipiat tatka wan taseliat wey te yek, yaja tesu iwan ne Teumatilis pal Tamakishtilis. Yaja nemi achtu iwan ne wey itejtetekuyu ne Teupan Catolicaj. Pero, kia ina Maier, Romero kishpejpen ne ujti itech ne tesu kipiat tumin wan nejnemik inwan, tekitki inpal wan mikik inpal.

Kimiktijket wan muchiwki santuj[edit | edit source]

Kimiktijket ne tunal senpual-nawi ipal ne Metzti Yey ipal 1980 kwak tamakatuya misaj tik ne teupan chikitik ipal ne Kal tapajtiani Divina Providencia. Kimiktijket ika yaja mujmusta kitenewa ne ikalpuli Kuskatan ika ne tasumanimet kinmiktiat mijmiak tatukani wan tekitiani. Itekiw wan iijiyu mukaki wey katka wan nujme kwak yaja inak ne 23 ipal ne Metzti Yey kan kintuktij ne tasumani te ma tamiktikan: "ma tami ne tamiktilis! Tay ina ne Teut weli mas ka tay ina ne Kalpuli!"[7] Semaya sejse tunal katka inatuk: "su nechmiktiat, nimuyulkwepas tik ne Kuskatanchanejket"[8]. Kia panuk wan ashan yultuk tik ne iyulu ne tajtakamet wan sijsiwatket nujme ne Tal. Kaj kimiktij? Miak shiwit panuket pal ma muneshti kaj kituktij ne tasumani kaj kimiktij Romero, wan itukay Roberto D'Abuisson, se yejemet ne intejteku ARENA[9]

Santuj Oscar Romero ne estatuaj yey itzalan majtakti Martir ne kinmiktijket ika kitakamatiket ne Teut. Nemit ishpan ne tenkal tik Westminster Abbey tik Londres.

Inat ka Monseñor Romero nemi itzalan ne sujsul wejwey tajtakamet wan sijsiwatket ipal ne Tal. Ne Teupan Anglicana kipia majtakti estatuaj iishpan ne Abadia ipal Westminster tik Londres wan se yejemet Monseñor Romero[10].

Ne shiwit 2015 ne teupan Catolica kichijki beatificar Monseñor Romero. Ipal ne Shiktal wan nujme ne taltikpak, tiknutzat "San Romero ipal America", ika ne kalpuli ipal ne teupan Catolicaj tik Roma kichiwilij Santoj ne 14 octubrej 2018[11]. Nusan yaja Santoj ipal ne Teupan Anglicanoj wan inpal, ne 24 Marzoj se ilwit. Mijmiak tik ne Taltikpak tiktasujtat Monseñor Romero.

Referenciaj[edit | edit source]

  1. Fernández, Tomás y Tamaro, Elena. «Biografia de Óscar Arnulfo Romero». En Biografías y Vidas. La enciclopedia biográfica en línea [Internet]. Barcelona, España, 2004. Disponible en https://www.biografiasyvidas.com/biografia/r/romero_oscar.htm [fecha de acceso: 26 de agosto de 2023].
  2. Orellana, J.E. 2018. Titaketzakan: Taksalis 5. Módulo 5 Ministerio de Educación de El Salvador, MINED. https://www.mined.gob.sv/nawat/modulos/taksalis_5/modulo%205.pdf(Muitztuk ne 9.IX.23)
  3. Oficina de Canonización del Arzobispado de San Salvador, Biografía de Óscar Arnulfo Romerohttps://web.archive.org/web/20070523044752/http://www.romeroes.com/biografia/espanol.htm, consultado 26 Agosto 2023
  4. Cardenal, Rodolfo. (2016). Vida, pasión y muerte del Jesuita Rutilio Grande.Vida, pasión y muerte del Jesuita Rutilio Grande.; La Iglesia en América Latina. (1a.ed. ed.). UCA
  5. https://www.britannica.com/biography/Oscar-Arnulfo-Romero (nikamaitztuk 31 agostoj 2023)
  6. Maier, Martin. 2017. Monsenor Romero y la Teologia de la Liberacion. Revista Latinoamericana de Teologia. UCA. pp 201-214. https://jesuitas.lat/noticias/15-nivel-2/3481-monsenor-romero-y-la-teologia-de-la-liberacion (nikitzamaituk ne 1 Septiembre 2023)
  7. https://www.youtube.com/watch?v=L7N_mBJ4L7M&t=180s&ab_channel=VozdelaDi%C3%A1spora (nikitztuk 31 Agostoj 2023)
  8. Desde la Fe (Revistaj). 15 Agostoj 2017. Diez frases impactantes de Monsenor Romero. https://desdelafe.mx/noticias/cultura/10-frases-impactantes-de-monsenor-romero/ (nikamatiztuk 31 Agostoj 2023)
  9. Clarin (Periodicoj). 11 Septiembre 2011. Revelan 31 años después quién mató a monseñor Romero en El Salvador. https://www.clarin.com/mundo/revelan-despues-monsenor-romero-salvador_0_Hk1lCN62DQx.html (nikamaitztuk 31 Agostoj 2023)
  10. Modern Martyrs, Statues at Westminster Abbey. https://www.westminster-abbey.org/abbey-commemorations/commemorations/st-oscar-romero (nikamaitztuk 31 Agostoj 2023)
  11. BBC Noticias. 13 Octubre 2018. Canonización de monseñor Óscar Romero: ¿cuáles son los 4 pasos para que alguien se convierta en santo?https://www.bbc.com/mundo/noticias-45831864#:~:text=Para%20iniciar%20el%20proceso%20de,tr%C3%A1mites%20para%20convertirlo%20en%20santo. (nikamaitztuk ne 1 Septiembre 2023).